Najczęściej zadawane pytania

ZAŁOŻENIE

Jak założyć fundację rodzinną?

Do założenia fundacji niezbędne jest oświadczenie o jej ustanowieniu złożone w formie aktu notarialnego ​lub testamentu sporządzonego w formie aktu notarialnego.

W jaki sposób wnosić majątek do fundacji rodzinnej?

Początkowo fundator wyposaża fundację w majątek wnosząc fundusz założycielski. Następnie, majątek do ​fundacji rodzinnej może być wnoszony na podstawie umowy darowizny. Fundacja rodzinna może również ​być spadkobiercą. Fundator ma pełną swobodę w wyborze składników majątku, które przekaże fundacji. ​Majątek do fundacji mogą wnosić również inne podmioty, spoza grona fundatorów i beneficjentów.

W jaki sposób wnieść do fundacji fundusz założycielski?

Wniesienie funduszu założycielskiego o wartości minimum 100.000,00 PLN jest warunkiem niezbędnym ​do ustanowienia i zarejestrowania fundacji rodzinnej. Istnieje tutaj pełna dowolność co do przedmiotu ​majątku wniesionego na pokrycie funduszu założycielskiego. Poza środkami pieniężnymi w polskiej lub ​obcej walucie (gotówką) w nominalnej kwocie, może być to również mienie w postaci:

• Nieruchomości
  
• Ruchomości
  
• Papierów wartościowych
  
• Udziałów i akcji w spółkach kapitałowych oraz ogół praw i obowiązków w spółkach osobowych.
  

W przypadku fundacji rodzinnych ustanawianych aktem notarialnym, wniesienie mienia powinno nastąpić ​przed złożeniem wniosku o rejestrację fundacji (nie później niż w terminie 6 miesięcy od dnia ustanowienia ​fundacji). W przypadku utworzenia fundacji w drodze testamentu, wniesienie mienia powinno nastąpić w ​terminie dwóch lat od dnia wpisania fundacji rodzinnej do rejestru.

Fundacja rodzinna nie może zwracać fundatorowi mienia wniesionego na pokrycie funduszu ​założycielskiego ani w całości, ani w części, chyba że ustawa stanowi inaczej.

W jaki sposób ustalić wartość mienia wnoszonego do fundacji rodzinnej?

Ustalenie wartości rynkowej mienia wnoszonego do fundacji rodzinnej jest ważne z punktu widzenia ​przesłanki minimalnego kapitału założycielskiego. W statucie należy bowiem określić konkretną wartość ​kapitału założycielskiego, która powinna odpowiadać wartości rynkowej wniesionego mienia. Wartość tę ​ustala fundator, zaś ustawa nie wymaga, żeby korzystał przy tym z opinii rzeczoznawcy majątkowego.

W przypadku wniesienia na pokrycie kapitału założycielskiego mienia w postaci środków pieniężnych w ​walucie obcej dokonuje się ich przeliczenia na złote według kursu średniego tej waluty ogłaszanego przez ​Narodowy Bank Polski z ostatniego dnia roboczego poprzedzającego dzień wniesienia mienia.

Fundator obowiązany jest do sporządzenia spisu mienia wnoszonego do fundacji rodzinnej na pokrycie ​funduszu założycielskiego, w którym konieczne jest nie tylko wskazanie wartości rynkowej mienia ​wnoszonego do fundacji rodzinnej, ale także wartości podatkowej na dzień wnoszenia mienia.

Przez wartość podatkową mienia rozumie się wartość niezaliczoną uprzednio w jakiejkolwiek formie do ​kosztów uzyskania przychodów, jaka zostałaby przyjęta przez fundatora za taki koszt, gdyby składnik ten ​został przez niego odpłatnie zbyty bezpośrednio przed wniesieniem go do fundacji rodzinnej, nie wyższą od ​wartości rynkowej tego mienia.

Jaki jest minimalny fundusz założycielski?

Minimalny fundusz założycielski fundacji rodzinnej wynosi 100.000,00 PLN (słownie: sto tysięcy złotych ​00/100). Wniesienie funduszu założycielskiego jest warunkiem niezbędnym do ustanowienia i ​zarejestrowania fundacji.

Co powinien zawierać statut fundacji?

Statut fundacji rodzinnej powinien określać:

1) nazwę fundacji rodzinnej;

2) siedzibę fundacji rodzinnej;

3) szczegółowy cel fundacji rodzinnej;

4) beneficjenta lub sposób jego określenia i zakres przysługujących beneficjentowi uprawnień;

5) zasady prowadzenia listy beneficjentów;

6) zasady, w tym szczegółowy tryb, zrzeczenia się uprawnień przez beneficjenta;

7) czas trwania fundacji rodzinnej, jeżeli jest oznaczony;

8) wartość funduszu założycielskiego;

9) zasady powoływania i odwoływania oraz uprawnienia i obowiązki członków organów fundacji rodzinnej, a ​także zasady reprezentacji fundacji rodzinnej przez zarząd albo przez inne organy fundacji rodzinnej w ​przypadkach wskazanych w ustawie;

10) podmiot uprawniony do zatwierdzenia czynności zarządu fundacji rodzinnej w organizacji;

11) co najmniej jednego beneficjenta uprawnionego do uczestnictwa w zgromadzeniu beneficjentów;

12) zasady zmiany statutu;

13) przeznaczenie mienia fundacji rodzinnej po jej rozwiązaniu, w tym określenie beneficjenta ​uprawnionego do mienia w związku z rozwiązaniem fundacji rodzinnej.

Statut może określać również inne sprawy, w tym:

1) zasady współpracy lub współdziałania organów fundacji rodzinnej;

2) szczegółowe okoliczności rozwiązania fundacji rodzinnej;

3) wytyczne dotyczące inwestowania majątku fundacji rodzinnej;

4) przewidywać utworzenie jednostki terenowej albo jednostek terenowych.

W jakiej formie powinien być statut fundacji?

Statut fundacji rodzinnej powinien być sporządzony w formie aktu notarialnego. Również zmiany statutu ​fundacji rodzinnej wymagają zachowania formy aktu notarialnego.

Czy fundacja rodzinna musi mieć radę nadzorczą?

Fundacja rodzinna nie musi mieć ustanowionej rady nadzorczej, chyba że liczba beneficjentów przekracza ​dwadzieścia pięć osób, wówczas ustanowienie rady nadzorczej jest obowiązkowe.

Jak zarejestrować fundację rodzinną?

Fundacje rodzinne podlegają wpisowi do Rejestru Fundacji Rodzinnych prowadzonego przez Sąd Okręgowy ​w Piotrkowie Trybunalskim. Wniosek o wpis w rejestrze fundacji rodzinnych składa się na urzędowym ​formularzu RFR-W i załącza do niego obowiązkowo m.in.:

• Obowiązkowe załączniki na urzędowych formularzach (m.in. RFR-WB, zawierający wskazanie członków ​zgromadzenia beneficjentów oraz RFR-WK, zawierający wskazanie członków organów i sposobu ​reprezentacji fundacji rodzinnej przez zarząd)
  
• Akt założycielski
  
• Statut
  
• Oświadczenie o wniesieniu mienia na pokrycie funduszu założycielskiego
  

FUNDATOR

Kto może być fundatorem w fundacji rodzinnej?

Fundatorem fundacji rodzinnej może być wyłącznie osoba fizyczna posiadająca pełną zdolność do czynności ​prawnych, która złożyła oświadczenie o ustanowieniu fundacji rodzinnej w akcie założycielskim albo w ​testamencie. Fundacja ustanowiona w akcie notarialnym może mieć więcej niż jednego fundatora. Fundatorem ​nie mogą zatem zostać spółki, ani inne osoby prawne.

Czy fundacja rodzinna może mieć więcej niż jednego fundatora?

Fundacja rodzinna ustanowiona za życia fundatora może mieć więcej niż jednego fundatora. Fundacja rodzinna ​ustanawiana w testamencie może mieć tylko jednego fundatora.

Czy fundator może być beneficjentem?

Fundator może być jednocześnie beneficjentem fundacji rodzinnej.

Czy fundator może być prezesem zarządu fundacji rodzinnej?

Tak, fundator może być prezesem zarządu fundacji rodzinnej.

Jakie organy powinna mieć fundacja rodzinna?

Fundacja rodzinna powinna mieć obowiązkowo zarząd oraz zgromadzenie beneficjentów. Ustanowienie rady ​nadzorczej jest dobrowolne, chyba że fundacja ma więcej niż dwudziestu pięciu beneficjentów.

BENEFICJENCI

Kto może być beneficjentem fundacji rodzinnej?

Beneficjentem fundacji rodzinnej może być osoba fizyczna (również małoletnia) oraz organizacja pozarządowa ​prowadząca działalność pożytku publicznego.

Czy można zmienić beneficjentów fundacji rodzinnej?

W każdej chwili możliwa jest zmiana podmiotów będących beneficjentami fundacji rodzinnej. Procedurę zmiany ​beneficjentów fundacji rodzinnej może opisywać statut i uzależniać możliwość zmianę beneficjentów od zgody ​organów fundacji. W braku odmiennych postanowień w statucie, zmiany beneficjentów i przysługujących im ​uprawnień dokonuje fundator.

FUNKCJONOWANIE

Kto zarządza fundacją rodzinną?

Fundację rodzinną reprezentuje zarząd, natomiast sam sposób zarządzania mieniem fundacji i kierunkami jej ​rozwoju może określać statut, który kompetencje w tym zakresie przekaże również innym organom.

Do kogo należy majątek fundacji rodzinnej?

Majątek fundacji rodzinnej stanowi własność fundacji rodzinnej jako odrębnego podmiotu gospodarczego. ​Wyłączne prawo zarządzania tym mieniem przysługuje fundatorowi, albo organowi wskazanemu przez statut ​fundacji. W każdej chwili zatem, mienie fundacji może trafić do majątku prywatnego fundatora lub ​beneficjentów.

Czy przeciwko fundacji rodzinnej można złożyć skargę paulińską?

Tak, przeciwko fundacji rodzinnej można złożyć skargę paulińską. Przeniesienie całego prywatnego majątku do ​fundacji rodzinnej nie jest dobrym sposobem na uniknięcie odpowiedzialności za długi fundatora czy jego ​beneficjentów. Niemniej jednak, przeniesienie majątku do fundacji rodzinnej zanim osoba wnosząca ten ​majątek popadnie w problemy finansowe, kształtuje się już zgoła odmiennie i może stanowić dobrą formę ​zabezpieczenia majątku rodzinnego.

Czy fundacja rodzinna może nabywać i zbywać udziały w spółkach prawa handlowego?

Tak, fundacja rodzinna może nabywać oraz zbywać udziały i akcje w spółkach prawa handlowego. Oznacza to, że ​fundacja rodzinna może być wspólnikiem lub akcjonariuszem spółki.

Czy fundacja rodzinna może prowadzić działalność gospodarczą?

Tak, fundacja rodzinna może prowadzić działalność gospodarczą w zakresie wskazanym w ustawie tzn:

• zbywania mienia, o ile mienie to nie zostało nabyte wyłącznie w celu dalszego zbycia;
  
• najmu, dzierżawy lub udostępniania mienia do korzystania na innej podstawie;
  
• przystępowania do spółek handlowych, funduszy inwestycyjnych, spółdzielni oraz podmiotów o podobnym ​charakterze, mających swoją siedzibę w kraju albo za granicą, a także uczestnictwa w tych spółkach, ​funduszach, spółdzielniach oraz podmiotach;
  
• nabywania i zbywania papierów wartościowych, instrumentów pochodnych i praw o podobnym ​charakterze;
  
• udzielania pożyczek:
  
• spółkom kapitałowym, w których fundacja rodzinna posiada udziały albo akcje,
  
• spółkom osobowym, w których fundacja rodzinna uczestniczy jako wspólnik,
  
• beneficjentom;
  
• obrotu zagranicznymi środkami płatniczymi należącymi do fundacji rodzinnej w celu dokonywania płatności ​związanych z działalnością fundacji rodzinnej;
  
• produkcji przetworzonych w sposób inny niż przemysłowy produktów roślinnych i zwierzęcych, z wyjątkiem ​przetworzonych produktów roślinnych i zwierzęcych uzyskanych w ramach prowadzonych działów ​specjalnych produkcji rolnej oraz produktów opodatkowanych podatkiem akcyzowym, o ile ilość produktów ​roślinnych lub zwierzęcych pochodzących z własnej uprawy, hodowli lub chowu, użytych do produkcji ​danego produktu stanowi co najmniej 50% tego produktu;
  
• gospodarki leśnej.
  

Zyski osiągane przez fundację rodzinną z działalności gospodarczej opisanej powyżej są zwolnione z ​opodatkowania podatkiem CIT.

W przypadku prowadzenia działalności gospodarczej przez fundację rodzinną w zakresie innym niż wskazany w ​ustawie, będzie ona zobowiązana do zapłaty podatku dochodowego od osób prawnych (CIT) w stawce ​wynoszącej 25%.

Czy fundacja rodzinna może posiadać udziały w spółkach prawa handlowego?

Fundacja rodzinna może posiadać udziały i akcje w spółkach prawa handlowego, a także zbywać te udziały.

Jak zmienić statut fundacji rodzinnej?

Statut fundacji rodzinnej może być w każdej chwili zmieniony. Jeśli statut nie przewiduje innej procedury, to ​jego zmiana dokonywana jest przez fundatora. Zmiana statutu jest skuteczna z chwilą wpisu zmiany do rejestru.

Czy fundacja rodzinna może zwrócić fundatorowi mienie wniesione do fundacji rodzinnej?

Fundacja rodzinna w czasie jej funkcjonowania nie może zwracać fundatorowi mienia wniesionego na pokrycie ​funduszu założycielskiego ani w całości, ani w części. Fundator może odzyskać mienie wniesione do fundacji z ​chwilą jej rozwiązania.

Jakie świadczenia na rzecz beneficjentów może spełniać fundacja rodzinna?

Fundacja rodzinna może spełniać na rzecz beneficjentów rozmaite świadczenia, które powinien określać statut ​fundacji. Fundacja może spełniać przykładowo następujące świadczenia:

• wypłacać na rzecz beneficjentów świadczenia pieniężne
  
• pokrywać koszty przykładowo utrzymania, kształcenia czy leczenia
  
• udostępniać do korzystania mienie np. nieruchomości czy samochody fundacji rodzinnej
  
• udzielać pożyczki
  

W przypadku beneficjenta będącego organizacją pozarządową prowadzącą działalność pożytku publicznego ​świadczenia mogą polegać na wspieraniu działalności pożytku publicznego.

Kto może wpłacić darowiznę na rzecz fundacji rodzinnej?

Darowiznę na rzecz fundacji rodzinnej wnieść każdy, nie tylko fundator. Wniesienie darowizny na rzecz fundacji ​rodzinnej jest zwolnione z podatku od spadków i darowizn.

Czy fundacja rodzinna odpowiada za długi fundatora?

Fundacja rodzinna odpowiada solidarnie z fundatorem za jego zobowiązania powstałe przed jej ustanowieniem, ​w tym z tytułu obowiązku alimentacyjnego. Odpowiedzialności tej nie można bez zgody wierzyciela wyłączyć ​ani ograniczyć. Fundacja rodzinna odpowiada także za wykonanie powstałego po jej ustanowieniu obowiązku ​alimentacyjnego obciążającego fundatora. W przypadku gdy egzekucja z majątku fundatora obowiązku ​alimentacyjnego powstałego po ustanowieniu fundacji rodzinnej okaże się bezskuteczna, uprawniony może ​prowadzić egzekucję z majątku fundacji rodzinnej.

Czy fundacja odpowiada za długi beneficjentów?

Fundacja rodzinna nie odpowiada za długi beneficjentów.

KSIĘGOWOŚĆ I PODATKI

Jaką księgowość powinna prowadzić fundacja rodzinna?

Fundacja rodzinna jest zobowiązana do prowadzenia tzw. pełnej rachunkowości.

Jakie podatki płaci fundacja rodzinna?

Dochody fundacji rodzinnej są co do zasady opodatkowane podatkiem dochodowym od osób prawnych. ​Podatek ten płatny jest jednak dopiero w momencie, w którym fundacja wypłaca świadczenia na rzecz ​beneficjentów (podobnie, jak w spółkach na tzw. estońskim CIT). Dopóki fundacja rodzinna gromadzi majątek i ​nie wypłaca żadnych świadczeń, to nie płaci podatku dochodowego CIT. W momencie wypłaty świadczeń, ​spółka odprowadza podatek dochodowy w stawce 15 % CIT lub 25 % CIT w przypadku, gdy spółka prowadzi ​działalność gospodarczą w zakresie innym, niż wskazany w ustawie).

Fundacja może być również zobowiązana do zapłaty innych podatków, jak np. VAT, cywilnoprawny, od ​nieruchomości, od budynków.

Jaka jest stawka CIT dla fundacji rodzinnej?

Podstawowa stawka podatku dochodowego dla fundacji rodzinnej wynosi 15%. Stawka podwyższona w ​wysokości 25% obowiązuje w zakresie w jakim fundacja rodzinna prowadzi działalność gospodarczą ​wykraczającą poza zakres wskazany w art. 5 ustawy.

Dopóki fundacja nie wypłaca żadnych świadczeń dla beneficjentów, nie odprowadza podatku dochodowego od ​osób prawnych.

Czy fundacja rodzinna płaci podatek od spadków i darowizn?

Nabycie przez fundację w drodze spadku, zapisu lub darowizny pieniędzy lub innych rzeczy ruchomych albo ​praw majątkowych jest wolne od podatku od spadków i darowizn.

Czy beneficjenci płacą podatek dochodowy od świadczeń otrzymanych z fundacji rodzinnej?

To czy beneficjenci fundacji rodzinnej są zobowiązani do zapłaty podatku dochodowego zależy od stopnia ​pokrewieństwa z fundatorem. Beneficjenci zaliczani do zerowej grupy podatkowej nie płacą podatku ​dochodowego z tytułu otrzymywanych świadczeń przewidzianych w statucie.

Beneficjenci zaliczani do pierwszej i drugiej grupy podatkowej zapłacą 10 % PIT od wypłacanych im świadczeń, ​zaś pozostałe osoby będą zobowiązane do zapłaty 15 % podatku PIT.

Jakie obowiązują grupy podatkowe dla beneficjentów?

Grupa zerowa – małżonek, zstępni (dzieci, wnuki, prawnuki), wstępni (rodzice, dziadkowie, pradziadkowie), ​pasierb, rodzeństwo, ojczym i macocha

Grupa I – zięć, synowa, teściowie

Grupa II – zstępni rodzeństwa, rodzeństwo rodziców, zstępni i małżonkowie pasierbów, małżonkowie ​rodzeństwa i rodzeństwo małżonków, małżonkowie rodzeństwa małżonków, małżonkowie innych zstępnych;

Podatnicy zaliczani do tzw. zerowej grupy podatkowej są zwolnieni z podatku dochodowego PIT.

Podatnicy zaliczani do I i II grupy podatkowej płacą 10 % podatku CIT, a pozostałe osoby płacą 15% CIT.

LIKWIDACJA

Jak zlikwidować fundację rodzinną?

Fundacja rodzinna ulega rozwiązaniu, w przypadku gdy:

1) zaszły okoliczności wskazane w statucie, w szczególności upłynął okres, na jaki fundacja rodzinna została ​powołana, zrealizowany został cel fundacji rodzinnej, brak jest możliwości dalszej realizacji celu fundacji ​rodzinnej lub jego realizacja wiąże się z nadmiernymi trudnościami, a usunięcie przeszkód nie może nastąpić ​bez konieczności poniesienia niewspółmiernie wysokich kosztów;

2) jest zarządzana w sposób oczywiście sprzeczny z jej celem lub interesami beneficjentów;

3) z innych ważnych powodów kontynuowanie działalności fundacji rodzinnej jest niecelowe;

4) zakończone zostało postępowanie upadłościowe fundacji rodzinnej prowadzącej działalność gospodarczą;

5) zaszły inne okoliczności, o których mowa w art. 105 ustawy o fundacjach rodzinnych (np. oddalenie wniosku ​o ogłoszenie upadłości)

Czy fundator może być członkiem zgromadzenia beneficjentów fundacji rodzinnej?

Tak, fundator może pełnić rolę członka zgromadzenia beneficjentów.

Czy każdy beneficjent musi być członkiem zgromadzenia beneficjentów fundacji rodzinnej?

Nie każdy beneficjent musi być członkiem zgromadzenie beneficjentów. Zgromadzenie beneficjentów jest ​organem fundacji rodzinnej, którego członkami mogą być wszyscy lub wybrani beneficjenci. Statut fundacji ​powinien wskazywać, którzy beneficjenci należą do zgromadzenia (można przykładowo wprowadzić cenzus ​wieku, wykształcenia itd.).